Milli Eğitim Bakanlığınca (MEB), kamuoyunun görüşüne açılan “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” ismini taşıyan ve bütüncül eğitim yaklaşımını temel alan yeni müfredatta maharet odaklı, sadeleştirilmiş içerikte öğrencilerin derinlemesine öğrenmesine imkan sağlayacak yeni yaklaşımlar belirlendi.
Yeni müfredatta, dünyada değişen durum ve gereksinimlere nazaran tekrar düzenlenebilecek biçimde esnek bir yapı benimsendi. Ulusal Eğitim Bakanlığınca, hazırlıkları süren ve “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” ismini taşıyan yeni müfredat taslağı, “https://gorusoneri.meb.gov.tr/” adresinden kamuoyunun görüşüne sunuldu.
Yeni müfredat, gelecek eğitim öğretim yılından itibaren okul öncesi, ilkokul birinci sınıf, ortaokul beşinci sınıf ve lise dokuzuncu sınıflarda kademeli biçimde uygulanmaya başlanacak.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, hazırlanan yeni öğretim programlarına temel oluşturdu.
Bu bağlamda, yeni öğretim programlarının mevcut programlardan farklılaşan pek çok istikameti bulunuyor.
Yeni müfredat, özgün bir eğitim ideolojisi içeriyor. Yeni model ile ulusal bilince sahip, ahlaklı, faziletli, milleti ve insanlık için yararlı ve hoş olanı yapmayı ülkü edinmiş, vücut, zihin, kalp ve ruh bütünlüğüne sahip bilge kuşaklar hedefleniyor.
Yenilenen programlar kademe ve sınıf seviyelerine nazaran şöyle:
“Okul öncesi öğretim programı-3-5 yaş,
İlkokul-ortaokul kademeleri için fen bilimleri dersi 3-8. sınıf, hayat bilgisi dersi 1-3. sınıf, ilkokul matematik dersi 1-4. sınıf, ilkokul Türkçe dersi 1-4. sınıf, insan hakları, vatandaşlık ve demokrasi dersi 4. sınıf, ortaokul matematik dersi 5-8. sınıf, ortaokul Türkçe dersi 5-8. sınıf, sosyal bilgiler dersi 4-7. sınıf, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi 8. sınıf, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi 4-8. sınıf.
Lise kademeleri için biyoloji dersi 9-12. sınıf, coğrafya dersi 9-12. sınıf, felsefe dersi 10-11. sınıf, fizik dersi 9-12. sınıf, kimya dersi 9-12. sınıf, matematik dersi 9-12. sınıf, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi 12. sınıf, tarih dersi 9-11. sınıf, Türk lisanı ve edebiyatı dersi 9-12. sınıf, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi 9-12. sınıf.”
Yeni müfredatta ayrıyeten Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce güncellenen seçmeli ders programları da yer aldı.
SADELEŞTİRİLMİŞ İÇERİK
Yeni müfredat çalışmalarında ülke bazlı yapılan karşılaştırmalarda, mevcut müfredatın muadillerinden 2 kata yakın bir seviyede daha ağır olduğu belirlendi. Bilgi erişiminin sıkıntı olduğu periyotlarda yapılan müfredatların dünya genelinde de revize edildiği ve bilgi edinmedeki kolaylıklardan hareketle seyreltilmeye gidildiği tespiti yapıldı. Yapılan incelemelerde mevcut müfredatın öğrenme çıktılarının incelenen ülkelere nazaran yüzde 50 fazla olduğu belirlendi. Bu kapsamda yeni müfredatta yüzde 35’lik oranda bir seyreltme yapıldı.
MEB, müfredat çalışmaları ile marifet odaklı yaklaşımı benimsedi. Bu yaklaşımda, sadeleştirilmiş içerikte öğrencilerin derinlemesine öğrenmesine imkan sağlayacak yeni yaklaşımlar belirlendi.
BÜTÜNCÜL BİR EĞİTİM MODELİ
Yeni müfredatta, öğrenciyi zihinsel, toplumsal, duygusal, duyuşsal, fizikî ve ahlaki açıdan bir bütün olarak gören “bütüncül eğitim yaklaşımı” modeli benimsendi.
Bu yaklaşımın merkeze aldığı hususlar ise “insanın fıtri özelliklerini müdafaa ve geliştirme”, “şahsiyet bütünlüğünü oluşturma”, “karakter gelişimini sağlama” olarak sıralandı.
Yeni müfredatta, değişen dünyanın gereksinimlerine dünyada değişen durum ve gereksinimlere nazaran yine düzenlenebilecek formda esnek bir yapı benimsendi.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ile öğrencilerin inanç, kimlik ya da sosyoekonomik durumları nedeniyle dezavantajlı olmadığı bir öğrenme süreci tasarlandı.
TÜRKÇE VURGUSU
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde Türkçe’nin bütün zenginliğiyle toplumun birbiriyle irtibatına, bu bağlantısı anlamlandırma gayretlerine ve kültür ögelerini kuşaktan nesile aktarılmasına öncülük ve eşlik ettiğine vurgu yapıldı.
Bu nedenle Türkçenin öğretimi ve öğrencilerin lisan hünerlerinin geliştirilmesi, eğitim sisteminde temel bir siyaset olarak yer aldı. Eğitimin her basamağında, Türkçenin öğretimine, gerçek kullanımına titizlikle dikkat edilecek. Türkçenin tesirli kullanılmasına yönelik marifetlerin kazandırılması da tüm derslerin ortak maksadı olarak belirlendi.
MATEMATİK ALAN BECERİLERİ
Matematik alan hünerleri ilkokul, ortaokul ve lise seviyesini kapsayan ve süreç bileşenleri ile modellenebilen marifetler dikkate alınarak belirlendi. Yeni müfredatta yer verilen 5 matematik alan mahareti, matematiksel muhakeme, matematiksel sorun çözme, matematiksel temsil, bilgi ile çalışma ve bilgiye dayalı karar verme, matematiksel araç ve teknoloji ile çalışma olarak planlandı.
FEN BİLİMLERİNE 13 ALAN BECERİSİ
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde 13 farklı fen bilimleri alan marifeti tanımlandı. Fen bilimleri alan hünerleri, bilimsel müşahede, sınıflandırma, bilimsel gözleme dayalı kestirim, bilimsel bilgiye dayalı kestirim, operasyonel tanımlama, hipotez oluşturma, deney yapma, bilimsel çıkarım yapma, bilimsel model oluşturma, tümevarıma dayalı akıl yürütme, tümdengelime dayalı akıl yürütme, ispat kullanma ve bilimsel sorgulama marifetlerinden oluştu.
Fen bilimleri alan maharetlerinin tamamı birbiriyle bağlantılı olup birtakım marifetler ise birden fazla beceriyi kapsayacak biçimde yapılandırıldı.
TOPLUMSAL BİLİMLERE 17 ALAN BECERİSİ
Yeni müfredatta toplumsal bilimler alan maharetleri kapsamında yerli ve yabancı literatür, alanın kendine mahsus yapısı ve çağın gereklilikleri göz önünde bulundurularak 21. yüzyıl maharetleri ile de güçlü bağlantıları olan 17 alan hüneri belirlendi. Bunlar, “zamanı algılama ve kronolojik düşünme”, “kanıta dayalı sorgulama ve araştırma”, “tarihsel empati”, “değişim ve sürekliliği algılama”, “sosyal katılım”, “girişimcilik”, “mekansal düşünme”, “coğrafi sorgulama”, “coğrafi müşahede ve saha çalışması”, “harita”, “tablo, grafik, hal ve diyagram”, “mantıksal muhakeme”, “felsefi sorgulama”, “felsefi muhakeme”, “felsefi niyet ortaya koyma”, “eleştirel sosyolojik düşünme”, “tarihsel sorun tahlili ve karar verme” marifetleri olarak sıralandı.
Yeni müfredat ile birinci sefer yeni bir öğrenci profili tarifi da yapıldı. Buna nazaran, müfredatın hedeflediği öğrenci, “yetkin ve faziletli insan” olarak tanımlandı. Uzman ve faziletli insanı önceleyen öğrenci profili, yeni müfredatta ana merkeze alındı. Yalnızca akademik başarılara odaklanmanın hakikat olmadığı, her bir öğrencinin kendine mahsus potansiyeli olduğu tespitine öncelik verildi.
Ehil ve faziletli insan, ruh ve vücut bütünlüğü, bilgi ve bilgelik, geçmişten geleceğe eğitim prensibi, bedeller, ahlaki şuur ve estetik bakış açısına sahip olma prensipleri üzerinden tasarlandı.
Öğrenci profili oluşturulurken zamansal bütünlük, ontolojik bütünlük ve epistemolojik bütünlüğü sağlama yanında aksiyolojik olgunluk da dikkate alındı.
Uzman ve faziletli öğrenci profilinin lakin çok taraflı bir gelişim ile ortaya çıkabileceğinden yola çıkılan müfredatta, öğrencilerin hem kendisi hem de toplum için daha sağlıklı ve istikrarlı bir insan olması, çok istikametli bir bilgi ve düşünme yelpazesi geliştirmesi hedeflendi. Bu bakış açısıyla eğitim sürecinin anlık başarılarıyla değil, süreç olarak ele alınması odağa alındı.
“ERDEM-DEĞER-EYLEM MODELİ” BİRİNCİ KERE GELİŞTİRİLDİ
Yeni müfredatta ayrıyeten birinci kere “Erdem-değer-eylem Modeli” de yer aldı. Bedellerin eğitim sürecinde doğal süreç içerisinde edinilmesi için özgün bir yaklaşımla tasarlanan bu modelde “adalet”, “saygı” ve “sorumluluk” üst bedeller olarak ele alındı. Ayrıyeten hassaslık, merhamet, estetik, paklık, sabır, tasarruf, çalışkanlık, mütevazılık, mahremiyet, sağlıklı hayat, sevgi, dostluk, vatanseverlik, yardımseverlik, dürüstlük, aile bütünlüğü, özgürlük kıymetlerinin programlar içinde işlenmesiyle içsel ahenge sahip “huzurlu insan”, “huzurlu aile ve toplum”, “yaşanabilir çevre” hedeflendi.
Öğretim programlarında, öğrencilerin edinmesi beklenen öğrenme çıktıları, bilgi ve alana has hünerlerle birleştirildi ve “beceri temelli bir program yapısı” oluşturuldu.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde “bütüncül eğitim yaklaşımı” gereği bilgi, marifet, eğilim, tutum-davranışlar ile kıymetler ilişkilendirildi. Temel, bütünleşik ve üst seviye düşünme hünerlerinden oluşan “kavramsal beceriler”, öğrenme yaşantıları ile güçlü halde ilişkilendirilerek öğretim programlarında daha görünür ve fonksiyonel hale getirildi.
Sosyal-duygusal öğrenme becerileri
Sosyal-duygusal öğrenme hünerleri, öğretim programlarının bir bileşeni olarak ele alındı. Bu maharetler, öğrenme çıktılarıyla direkt ilişkilendirildi.
Öğrencinin etkin olduğu program
Yeni müfredatta, eğitim öğretim süreçlerinde öğrencilerin etkin formda iştiraklerini sağlayacak öğrenme yaşantıları tasarlandı.
Yeni öğretim programlarında “eğilimler”, daha da değer kazandı. Ferdî farklılıkları merkeze alan müfredatta eğilimlerin maharetleri tetiklediğine odaklanıldı.
Eğilimlerin öğrencilerin edindikleri maharetleri sergilemelerinde belirleyici role sahip olduğu vurgulandı.
Programlar ortası bileşenler olarak “okuryazarlık” becerileri
Okuryazarlık hünerleri, yeni hazırlanan öğretim programlarının kesişim noktası olarak ele alındı ve bunlara her bir derse ilişkin öğretim programında açık bir formda yer verildi.
Bu kapsamda, “sistem okuryazarlığı” birinci sefer müfredata girdi. Sistem okuryazarlığı ile öğrencilerin getirilen rastgele bir mevzuda öğrenme prosedürünü kendisinin belirlemesi, kendi kendine öğrenebilmesi amaçlandı.
Bunun hayata geçirilmesi için 9 alt okuryazarlık çeşidi de belirlendi. Bu okuryazarlık tipleri ise bilgi okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, finansal okuryazarlık, görsel okuryazarlık, kültür okuryazarlığı, vatandaşlık okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığı, sürdürülebilirlik okuryazarlığı, sanat okuryazarlığı olarak sıralandı.
Okuryazarlık çeşitleri, okul öncesinden başlanarak sarmal bir yapı içinde öğrenciye kazandırılacak.
Bakanlığın yeni müfredatında, faal öğrenmeyi temel alan öğretim uygulamaları, bütüncül gelişimi destekleyerek derin öğrenmeyi sağlamaya yönelik manalı öğrenme bağlamları içinde gerçekleştirildi.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde zenginleştirme, öğrencilerin ileri seviye kavramları ve karmaşık niyet yapılarını keşfetmelerini teşvik edecek formda kurgulandı. Böylelikle öğrencilerin potansiyellerini mümkün olan en üst seviyeye çıkarmalarına katkı sağlamak amaçlandı.
Program dışı etkinlikler
Yeni müfredatta, disiplinler üstü ve disiplinler ötesi yaklaşımı destekleyen program dışı etkinlikler de sıralandı.
Programda, bu etkinliklerle ilgili, “Öğrencilerin kendilerini tanımalarına yardımcı olan program dışı etkinlikler; spordan sanata, kulüplerden gönüllülük faaliyetlerine, kamplardan müsabakalara, dinletilere ve stant, ziyaret, konferans, turnuva üzere çok çeşitli ilgi alanlarına yönelik faaliyetleri kapsadı ve disiplinler üstü ve disiplinler ötesi yaklaşımla temel hayat maharetlerini keşfetmeleri ve geliştirmeleri için öğrencilere fırsatlar sunar.” değerlendirmelerine yer verildi.
Sonuç yerine süreç odaklı ölçme kıymetlendirme yaklaşımı
Bakanlığın yeni eğitim programında, sonuç yerine süreç odaklı ölçme kıymetlendirme yaklaşımı benimsendi. Bu yaklaşımla, ölçme kıymetlendirme uygulamalarında tanılayıcı, biçimlendirici ve seviye belirleyici kıymetlendirme sistemleri ortasında istikrar sağlandı.
Okul temelli planlama
Öte yandan, öğretim programlarının uygulanmasında, esneklik sağlanması maksadıyla mahallî ve bölgesel eğitim gereksinimleri dikkate alınacak, öğretmenlerin gereksinime yönelik işbirliğine dayalı karar verebilmesine imkan sağlanacak. Ayrıyeten her ders özelinde muhtaçlığa nazaran kullanılabilecek halde planlama yapılabilecek.
Okul temelli planlamada, 10. sınıf meslek rehberliğine ayrıldı. Öğretim programlarında 10. sınıf seviyesinde okul temelli planlama için ayrılan ders saatleri, zümre öğretmenleri tarafından, meslek seçimi ve meslek planlama gayesiyle öğrencilere yol gösterici olacak halde kullanılacak. Bu kapsamda planlanan eğitim öğretim faaliyetleri, mesleksel rehberlik ve meslek danışmanlığı bağlamında yürütülecek.Yeni müfredatta bilgi, dijital, finansal, görsel, kültür, vatandaşlık, bilgi, sürdürülebilirlik ve sanat olmak üzere 9 alanda öğrencilere okuryazarlık maharetleri kazandırılması hedefleniyor.